Yn hanesyddol, cynlluniwyd gofal seibiant i roi cymorth dros dro i rieni maeth llawn amser gyda’u dyletswyddau gofal maeth. Er bod y rhan fwyaf o deuluoedd yn cael cefnogaeth eu teulu a’u ffrindiau ehangach o ran gwarchod plant am noson allan neu benwythnos i ffwrdd, nid yw hyn bob amser ar gael nac yn ymarferol. Mae’r math hwn o ofal yn cynnig ateb amgen i lawer o ofalwyr maeth.
Er mai’r bwriad craidd y tu ôl i ofal seibiant i blant yw rhoi cyfle i ofalwyr maeth adfer eu hegni fel eu bod yn parhau i roi’r cymorth gorau posibl i blant, mae’r egwyliau byr hyn hefyd yn dod â buddion i’r bobl ifanc. Maent yn dangos amgylcheddau teuluol amrywiol iddynt, ac oedolion eraill sy’n gofalu, a all fod yn rhan werthfawr o’u datblygiad.
Gyda hyn i gyd mewn golwg, credwn y dylai ‘gofal seibiant’ gael enw sy’n adlewyrchu ei fuddion i bawb dan sylw.
Yma yn Maethu Cymru, credwn y gall iaith effeithio’n sylweddol ar sut mae plant a gofalwyr yn gweld eu profiadau o fewn y gymuned faethu.
Ers amser maith, mae sefydliadau ledled y wlad wedi cyfeirio at egwyliau dros dro o ofal maeth llawn amser fel ‘gofal seibiant’. Fodd bynnag, rydym yn gweithio i symud y naratif tuag at ddull mwy tosturiol sy’n canolbwyntio ar blant drwy gyflwyno termau fel ‘egwyliau byr’ neu ‘aros dros nos’ yn lle hynny.
Teimlwn fod y term hwn yn adlewyrchu’n well fanteision egwyl gadarnhaol i bawb dan sylw, ac mae ein pobl ifanc â phrofiad o ofal yn cytuno.
pam mae ystyr gofal seibiant yn bwysig
Yn 2019, rhannodd TACT adroddiad o’r enw Iaith Gofalu, lle’r oedd pobl ifanc yn rhannu eu barn ar sut mae iaith yn effeithio arnynt.
Y nod cyffredinol oedd newid iaith y system ofal er gwell, gan symud i ffwrdd o’r awgrymiadau negyddol a ddaw gyda thermau fel ‘gofal seibiant’ i blant.
Mae llawer o’r bobl ifanc yn ein gofal wedi dweud nad ydyn nhw’n hoffi’r term, gan rannu y byddai’n well ganddynt weld y math hwn o ofal maeth yn cael ei alw’n egwyl i blant (nid gofalwyr). Mae’n well ganddyn nhw dermau sy’n cyfleu ochr gadarnhaol gofal seibiant, fel diwrnod allan, cartref oddi cartref, aros neu gysgu dros nos.
“Gall [‘gofal seibiant’] fod yn sarhaus gan ei fod yn golygu dihangfa neu seibiant o rywbeth sydd ddim yn bleserus.” – Pobl ifanc Efrog
Yn Maethu Cymru, mae’n well gennym yr ymadrodd egwyl fer, yn hytrach na gofal seibiant. Drwy ail-drefnu gofal maeth rhan-amser fel hyn, rydym yn gobeithio newid ffocws y gofalwyr sydd angen cymryd amser i ffwrdd i roi’r cymorth angenrheidiol i bobl ifanc.
Bydd y newid hwn hefyd yn lleihau stigma ac yn ailddatgan gyda phlant maeth eu bod yn cael eu gwerthfawrogi, yn enwedig mewn lleoliadau fel yr ysgol, lle gall siarad am ‘seibiant’ eu dieithrio oddi wrth eu cyd-ddisgyblion.
“Dydy’r gair hwn ddim yn gwneud llawer o synnwyr. Mae’n rhy ffurfiol a dydy e ddim yn air rydyn ni’n ei ddefnyddio bob dydd.” – Pobl ifanc Efrog
buddion egwyliau byr i blant a gofalwyr
Am weddill y blog hwn, ac yn ein sgyrsiau gyda chi, byddwn yn anelu at gyfeirio at ofal seibiant fel egwyliau byr, aros dros nos, cysgu dros nos, neu faethu penwythnos. Ein gobaith yw y bydd aros dros nos yn egwyl gadarnhaol i bawb, yn debyg i ffrindiau ysgol yn ymweld â’u modrybedd a’u hewythrod.
Fel y gwnaethom sôn uchod, mae gan egwyliau byr gymaint o fanteision i bawb dan sylw – yma, edrychwn ar rai ohonynt yn fwy manwl:
buddion egwyliau byr i’r gofalwr maeth llawn-amser
Mae egwyliau byr yn rhoi cyfle i ofalwyr maeth adfer eu hegni fel y gallant barhau i ddarparu’r gofal gorau posibl i blant. I ofalwyr maeth, gall y cymorth hwn fod yn hanfodol, yn enwedig yn ystod gwyliau ysgol, neu pan fydd angen iddynt fynychu digwyddiadau nad ydynt o reidrwydd yn addas ar gyfer plant.
Wrth ofalu am blant sydd wedi profi trawma, mae cael cymorth gan rywun sy’n deall ac yn ymwybodol o ymddygiad y plant, y system ofal, a’r rheolau y mae angen i chi eu dilyn fel gofalwr maeth yn galonogol.
Nid yw’r gefnogaeth hon wedi’i chyfyngu i deuluoedd maeth mawr sydd wedi’u gorlethu chwaith. Gall gofal seibiant fod yn amhrisiadwy i rieni sengl sy’n maethu, yn enwedig y rhai mewn gwaith llawn-amser, neu ofalwyr maeth sy’n berthnasau.
Yn ystod sefyllfaoedd mwy heriol, mae egwyl fer hefyd yn gyfle i dawelu sefyllfa anodd, gwaredu straen, a chamu’n ôl – amser allan i’r teulu maeth a’r bobl ifanc.
Mae egwyliau byr yn galluogi gofalwyr maeth llawn amser i gymryd amser i ffwrdd o’u dyletswyddau gofal i fynychu digwyddiadau oedolion-yn-unig, yn ogystal â threulio amser un-i-un gyda’u plant, eu partner neu aelodau o’u teulu eu hunain.
Mewn llawer o achosion, mae hyn yn grymuso gofalwyr maeth i barhau i gynnig gofal o ansawdd uchel i’w plant maeth.
manteision egwyliau byr i blant a phobl ifanc
Drwy egwyliau byr, mae plant a phobl ifanc yn cael profiad o amgylcheddau teuluol amrywiol. Gall cwrdd ag oedolion eraill sy’n gofalu fod yn rhan werthfawr o’u datblygiad.
Hefyd, maen nhw’n cael rhoi cynnig ar wahanol weithgareddau nad ydyn nhw efallai’n rhan o’u trefn arferol. O ddysgu sut i bobi i roi cynnig ar hobi newydd, gall yr amgylchedd ffres eu cyfoethogi.
buddion egwyliau byr i blant y gofalwr maeth ei hun
Mae gan y math hwn o gymorth fudd ychwanegol hefyd i blant gofalwyr maeth llawn-amser sy’n agor eu cartrefi i bobl ifanc sydd angen gofal. Er y gallai fod yn rhaid iddynt aros am eu tro yn aml pan fydd gweithiwr cymdeithasol ar y ffôn, a helpu i gefnogi eu brodyr a’u chwiorydd maeth, trwy egwyliau byr gallant drefnu amser un-i-un gyda’u rhieni.
buddion egwyliau byr i ofalwyr maeth newydd
I unrhyw un sy’n newydd i faethu, mae cynnig egwyliau byr hefyd yn gam cyntaf ardderchog i faethu, gan y gellir eu strwythuro o amgylch eich argaeledd, a gall fod yn gyflwyniad ysgafn rhyngoch chi, eich plant eich hun a maethu.
Mae’r gofalwyr maeth rhan-amser sy’n darparu egwyliau byr hefyd yn cael digon o foddhad personol. O’r cyfle i gefnogi eu cymuned wrth gynnal lefel fwy hyblyg o ymrwymiad i gwrdd â llu o blant a phobl ifanc y gallant feithrin perthynas gref â nhw, mae gofalwyr egwyl fer yn cael profiad uniongyrchol o’r ffyrdd niferus y mae maethu’n dod â llawenydd.
Yn fwy na hynny, maent yn dal i fod yn ofalwyr maeth cymeradwy ac yn rhan o’n cymuned, sy’n golygu y gallant barhau i fanteisio ar yr un cyfleoedd cymorth a datblygu lleol gwych ag unrhyw ofalwr maeth arall, yn ogystal â’r opsiwn i ddewis cynyddu eu lefelau maethu yn hawdd yn y dyfodol.
“Gwnaeth cefnogi gofalwyr maeth eraill, yn rhan-amser, roi cipolwg i mi ar beth yw pwrpas maethu, sut mae’r system yn gweithio, y cymorth sydd ar gael gan yr awdurdod lleol a gofalwyr maeth eraill.”
Buan iawn y daeth yr hyn ddechreuodd yn egwyliau byr yn egwyliau byr a chymorth brys. Yna, ar ôl sawl sgwrs gyda fy ngweithiwr cymdeithasol goruchwyliol, a’m rheolwr fy hun yn y gwaith, dywedais ie iawn, beth am roi cynnig ar faethu byrdymor.
Pe baech chi wedi dweud wrtha’ i bryd hynny, dros dair blynedd yn ôl, y byddai gen i fachgen yn ei arddegau yn byw gyda fi nawr, byddwn i wedi chwerthin yn uchel a dweud dim siawns, byth! Erbyn hyn dw i wedi cael dros 30 o blant drwy fy nrysau, yn aros am noson neu dair, neu am bythefnos, neu flwyddyn a mwy…
Rwy’n dwlu ar fy rôl fel gofalwr maeth, a dydw i ddim yn gallu credu’r daith rydw i wedi bod arni. Fyddwn i ddim yn ei newid am y byd, hyd yn oed yr heriau.”
– Gofalwr maeth.
buddion egwyl fer i deuluoedd biolegol
Gall egwyliau byr fod o fudd i deuluoedd biolegol hefyd.
Mae hyn yn arbennig o wir i rieni biolegol sydd â phlant ag anableddau, gan ei fod yn darparu cylch teuluol nad oes ganddyn nhw o bosibl.
Gall cynnig egwyl fer i deuluoedd biolegol eu helpu drwy gyfnodau heriol neu gyfnod anodd.
tâl gofal maeth ar gyfer penwythnosau ac aros dros nos
Yn aml, mae’r cyfle i helpu teulu maeth mewn angen yn ddigon o wobr, ond mae ein gofalwyr rhan-amser hefyd yn derbyn lwfans ar gyfer cyfnod aros y plentyn i gynnwys treuliau bwyd, petrol, ac unrhyw anturiaethau maen nhw’n mynd arnyn nhw gyda’i gilydd.
ein hawgrymiadau ar gyfer egwyliau byr llwyddiannus
- Trefnwch rywfaint o “amser i chi’ch hun” yn rheolaidd cyn bod ei angen arnoch chi, yn hytrach nag aros nes eich bod bron yn methu ymdopi
- Defnyddiwch yr egwyliau fel amser adfer tawel, yn hytrach na chynllunio profiad cyffrous gyda’ch gilydd fel teulu heb y plentyn maeth, er mwyn osgoi gwneud iddo deimlo ei fod yn cael ei adael allan
- Esboniwch y rheswm dros yr egwyl mewn ffordd gadarnhaol i’r plentyn h.y. cysgu dros nos
- Trefnwch gyflwyniadau a rhag-ymweliadau
- Rhannwch eich rheolau a’ch trefn arferol gyda’r gofalwyr maeth rhan-amser, fel y gallant geisio dilyn y canllawiau, gyda rhywfaint o hyblygrwydd
- Gwnewch yn siŵr bod y gofalwr maeth rhan-amser yn ddewis addas i’r plentyn/teulu
- Trefnwch ymweliadau rheolaidd i’r plant, gan adael i’w gofalwyr rhan-amser fod yn ffactor cyson yn eu bywyd, cadwch mewn cysylltiad, a dangoswch ddiddordeb ynddynt
- Dylech gyfathrebu cyn ac ar ôl yr ymweliad
egwyliau byr llwyddiannus
Mae Kiri Pritchard-McLean, comedïwr a gofalwr maeth awdurdod lleol yng Nghymru, wedi bod yn darparu egwyliau byr gyda’i phartner am y tair blynedd diwethaf, ac mae’n disgrifio’u rôl gyda gwên ar ei hwyneb fel “gwarchodwyr plant afreolaidd” a “phenwythnosau o fod yn dad”.
Mewn erthygl yn y Metro, dywedodd Kiri: “Mae wedi bod yn dair blynedd wefreiddiol, heriol a gwerth chweil a’r mwyaf rydyn ni’n gwneud, y mwyaf rydyn ni’n sylweddoli mai dyma’n union sut mae teulu’n edrych i ni.
“Rydyn ni wedi croesawu amrywiaeth o bobl ifanc yn eu harddegau ar egwyliau byr sydd wedi para unrhyw le o ychydig oriau i ychydig wythnosau.”
Mewn podlediad rhianta gyda Rob Beckett a Josh Widdicombe, eglurodd Kiri ymhellach: “Yn ddelfrydol, maen nhw’n dod i gwrdd â chi gyntaf, ac maen nhw’n gweld y tŷ, ac mae ’da ni gwpl o ystafelloedd gwely y gallan nhw ddewis o’u plith.”
“Mae ganddyn nhw reolau sylfaenol sydd yn eu tŷ nhw. Y bobl ifanc sydd gennym ni, rydyn ni’n eu cymryd nhw o deulu maeth arall. Rydyn ni’n gyson. Ychydig fel pe baech chi’n gwarchod plentyn. Ond wedyn mae ’na ychydig o hyblygrwydd.
“A nawr rwy’n teimlo bod gen i’r peth hyfryd ’ma lle mae gen i’r bobl ifanc anhygoel hyn yn dod i mewn ac allan o’n bywydau, mae mor neis. Maen nhw bob amser eisiau dod ’nôl, mae wir yn hyfryd.”
gofal egwyliau byr gyda maethu cymru
Os hoffech chi fod yn ffigwr modryb neu ewythr, ffrind sy’n deall i ofalwr maeth llawn-amser, gofalwr maeth hyfforddedig sydd â’r sgiliau iawn a pherson dibynadwy ym mywydau plant a theuluoedd fel ei gilydd, byddem wrth ein bodd yn clywed sut y gallai maethu ar benwythnosau a gwyliau ysgol gyd-fynd â’ch bywyd.
Cysylltwch â’n tîm i ddarganfod mwy am gynnig egwyliau byr gyda Maethu Cymru.
