Cwestiynau Cyffredin

Bydd eich gofalwr maeth yn gwneud rhai penderfyniadau am fywyd bob dydd yn y cartref – fel amseroedd gwely, amseroedd bwyd a rheolau’r tŷ.  Gyda phenderfyniadau eraill byddant yn eu trafod gyda’ch gweithiwr cymdeithasol a’ch teulu. Bydd pawb yn gweithio gyda’i gilydd i benderfynu beth sy’n ddiogel a beth sydd orau i chi.  Byddant yn gwrando ar eich safbwyntiau.

Byddwn yn ceisio gwneud yn siŵr y gallwch aros yn eich ysgol eich hun, os dyma eich dymuniad, fel y gallwch weld eich ffrindiau a pharhau â’r gweithgareddau rydych chi’n eu mwynhau. Weithiau nid yw hyn yn bosibl a bydd eich gofalwr maeth, gweithiwr cymdeithasol ac athrawon yn eich helpu i ymgartrefu mewn ysgol newydd a gwneud ffrindiau newydd.

Edrychir ar sefyllfa pob plentyn a pherson ifanc yn unigol.  Bydd eich gweithiwr cymdeithasol yn gallu esbonio pa drefniadau sydd wedi’u gwneud ar eich cyfer.  Mae llawer o blant a phobl ifanc mewn gofal maeth yn cadw mewn cysylltiad â’u teuluoedd a’u ffrindiau.  Eich gweithiwr cymdeithasol yw’r un sy’n cytuno ar unrhyw ymweliadau ac yn eu cynllunio.  Siaradwch â’ch gweithiwr cymdeithasol a’ch gofalwr maeth am bobl rydych chi eisiau eu gweld a siarad â nhw. Dywedwch wrthynt hefyd os oes rhai pobl nad ydych chi eisiau eu gweld, a dywedwch pam.

Os ydych chi wedi byw gyda’ch teulu maeth am gyfnod ac nad ydych chi’n hapus yn byw yno, rhowch wybod i’ch gweithiwr cymdeithasol neu’r Swyddog Adolygu Annibynnol. Gall fod yn amser anodd iawn gadael eich teulu eich hun, symud i dŷ newydd, efallai newid ysgol a cholli eich ffrindiau.  Bydd siarad â’ch gweithiwr cymdeithasol yn eich helpu i sortio eich teimladau.

Swydd gweithiwr cymdeithasol yw cadw plant yn ddiogel.

Felly os oes pryder difrifol bydd gofyn i bawb sy’n nabod y plentyn fynd i gynhadledd (cyfarfod) amddiffyn plant a phenderfynu beth ellir ei wneud i helpu’r plentyn; yr enw am hyn yw cynllun amddiffyn plant.

Efallai y gallwch chi fynd i’r cyfarfod hwn a gallwch siarad â’ch gweithiwr cymdeithasol amdano.

Weithiau mae oedolion neu bobl ifanc eraill yn brifo plant trwy eu niweidio mewn ffordd gorfforol neu emosiynol ac nid yw hyn yn iawn. Mae brifo plentyn yn anghywir ac mae amddiffyn plant yn ymwneud â stopio plentyn rhag cael ei frifo. Mae’r gyfraith yn nodi bod brifo plant yn anghywir.

Mae eich cynllun gofal yn ddogfen ysgrifenedig bwysig.  Mae’n esbonio sut y dylech gael eich gofalu amdanoch ac yn disgrifio eich hoffbethau, casbethau a chynlluniau i’r dyfodol. Mae’r cynllun gofal yn ddogfen gyfreithiol ac yn gwneud yn siŵr eich bod chi’n cael popeth sydd ei angen arnoch i fyw bywyd hapus ac iach mewn gofal.  Mae’n cael ei ddiweddaru’n rheolaidd gyda chi.  Mae cael cynllun gofal yn hawl gyfreithiol, felly gallwch ofyn cwestiynau i’ch gweithiwr cymdeithasol amdano.

Os hoffech barhau i fyw gyda’ch gofalwyr maeth ar ôl i chi droi’n 18 oed, gallwch drafod yr opsiwn hwn gyda nhw. Mae’n rhaid eich bod chi wedi bod mewn gofal am ddigon hir i fod yn gymwys i adael y gwasanaethau gofal. Os byddan nhw’n cytuno hefyd, yna gellir gwneud Trefniant Pan Dwi’n Barod rhyngoch chi fel oedolyn a’ch cyn-ofalwyr maeth.  Bydd hyn yn cael ei drafod gyda chi mewn da bryd cyn eich pen-blwydd yn 18 oed, fel y gellir ei gynllunio.  Os ydych yn bwriadu mynd i’r brifysgol, gallwn edrych ar ba drefniadau fyddai orau i chi, gan gynnwys lle gallwch chi fyw yn ystod gwyliau.

Bydd gennych eich incwm annibynnol eich hun fel oedolyn tra byddwch mewn Trefniant Pan Dwi’n Barod naill ai oherwydd eich bod:

• Yn gyflogedig
• Yn y Brifysgol
• Yn hawlio budd-daliadau (y gallwch ei wneud os ydych chi’n fyfyriwr Blwyddyn 12/13 yn yr ysgol neu mewn Addysg Bellach)
• Yn cael eich cefnogi’n ariannol gan y gwasanaethau cymdeithasol gan nad oes gennych hawl i hawlio budd-daliadau.

Ni fydd eich gofalwr maeth yn eich cefnogi’n ariannol mwyach ond gall barhau i’ch cefnogi mewn ffyrdd eraill tra’ch bod yn byw yn y cartref teuluol. Gallwch aros yn rhan o Drefniant Pan Dwi’n Barod naill ai nes eich bod yn 21 oed neu hyd at 25 oed (os ydych chi mewn addysg lawn-amser).

Dyma rai pethau mae pobl ifanc wedi eu dweud am fod yn rhan o Drefniadau Pan Dwi’n Barod:

“Rwy’n hoffi’r rhyddid i fynd i weld fy ffrindiau a chael aros drosodd gyda fy ffrindiau yn amlach ac rwy’n dal i gael aros gyda fy ngofalwyr sy’n dda iawn gyda fi. Mae byw gyda fy ngofalwyr wedi caniatáu i mi barhau i weithio’n rhan-amser a pharhau i dreulio amser gyda fy ffrindiau.  Os oes angen unrhyw beth arna i, gall fy ngofalwyr fy helpu”

“Dydw i ddim yn meddwl y bydden i wedi mynd i’r Brifysgol ac wedi gwneud fy nghwrs gwaith cymdeithasol ôl-raddedig heb y gefnogaeth ariannol ychwanegol y mae’r gwasanaethau cymdeithasol wedi’i rhoi i mi”

Gallai rhywun fod yn poeni am blentyn – athro, meddyg, cymydog, aelod o’r teulu neu weithiwr cymdeithasol er enghraifft. Yna mae’n rhaid i’r gwasanaethau cymdeithasol wirio bod y plentyn yn ddiogel.

Niwed corfforol

Dyma pryd mae plentyn yn cael ei frifo mewn rhyw ffordd – cael ei fwrw, ei bwnio, ei gicio ac ati.

Niwed emosiynol

Dyma pryd mae rhiant neu ofalwr yn ymddwyn mewn ffordd sy’n debygol o effeithio’n ddifrifol ar emosiynau plentyn, nawr neu yn y dyfodol. Gall amrywio o lawer o wrthod a diffyg anwyldeb i godi twrw. Gall gweld trais yn y cartref hefyd fod yn fath o niwed emosiynol.

Esgeulustod

Dyma pryd nad yw plentyn yn cael y gofal cywir sydd ei angen arno dros lawer o ddiwrnodau.  Mae hyn yn cynnwys peidio â chael ei garu, cael ei gadw’n ddiogel, cael bwyd a diod, cael ei gadw’n gynnes, mynd i’r ysgol yn rheolaidd, gweld y meddyg neu fynd ag ef i’r ysbyty os oes angen, cael ei gefnogi i chwarae, cael gweithgareddau i’w gwneud.

Niwed rhywiol

Dyma pryd y caiff plentyn neu berson ifanc ei orfodi neu ei dwyllo i gymryd rhan mewn unrhyw fath o weithredoedd rhywiol gydag oedolyn neu berson ifanc. Gall hyn gynnwys cusanu, cyffwrdd â rhannau preifat y person ifanc (y rhannau sy’n cael eu gorchuddio gan eich gwisg nofio) neu ofyn iddynt gyffwrdd â rhannau preifat yr oedolyn. Mae hefyd yn niwed rhywiol os caiff plant neu bobl ifanc eu gwneud i wylio oedolion yn cael rhyw yn eu cartref neu yn yr awyr agored, ar y teledu, neu mewn lluniau mewn cylchgrawn.

Ni ddylai eich gofalwyr maeth eich brifo chi na’ch dal chi, oni bai eu bod nhw’n gwneud hynny i’ch atal rhag brifo eich hun neu eraill, ond os nad ydych chi’n siŵr a yw’r ffordd maen nhw’n eich trin chi’n briodol, dylech chi ofyn i’ch gweithiwr cymdeithasol.

Caniateir cyffyrddiadau neu gofleidio annwyl, ond dim ond os ydych chi’n gyfforddus gyda hyn.